Met ‘onder normale omstandigheden’ bedoel ik dan: nadat hij eerst als lijsttrekker de steun van de kiezer heeft gevraagd. Als Ad Melkert ooit premier wordt, zou het op bijna slinkse wijze moeten gebeuren. Wim Kok kan bijvoorbeeld nog een keer lijsttrekker worden, om het werk daarna aan zijn opvolger over te laten.

Een nadeel is dat de hele wereld zal roepen dat de kiezer bedrogen is. Daar staat tegenover dat de hele wereld dit bedrog een paar jaar later is vergeten. Van Agt deed het na de verkiezingen van 1986 zo met Lubbers, en het werd een groot succes. Melkert kan dan als premier laten zien wat hij waard is en, hoopt de PvdA, bij de volgende verkiezingen de valselijk verkregen premierbonus toch incasseren.

Een andere mogelijkheid voor Melkert is het bedrog wat te camoufleren. Lijsttrekker Wim Kok zou dan na de verkiezingen wel politiek actief blijven, bijvoorbeeld als minister van Buitenlandse Zaken, fractievoorzitter of gewoon als Tweede-Kamerlid. Na een of twee jaar kan hij dan doorschuiven om in het landsbelang een mooie internationale functie te bekleden. Dat was de methode-Frits Bolkestein.

Het is in dit verband toch de moeite waard nog eens goed te luisteren naar de antwoorden die de premier de afgelopen week in het televisieprogramma Het Buitenhof gaf. Kok zei dat hij opnieuw ‘een rol’ zou willen spelen. Kok zei dus niet dat hij opnieuw premier zou willen worden.

Het is voor de PvdA het overwegen waard – Ad Melkert lijkt namelijk erg op Al Gore. Van allebei hoor je dat ze erg meevallen als je ze persoonlijk ontmoet. Probleem is alleen dat weinig kiezers daartoe de gelegenheid hebben. In het televisietijdperk overleven alleen de politici die groeien zodra de cameralampen aangaan.

In het licht van de camera’s valt nog iets op: hun onnatuurlijke motoriek. Het is alsof ze verkeerd in hun lichaam zitten en zich geen moment op hun gemak voelen. Als ze joviaal proberen te doen, zien de kijkers een slecht acteur. De kiezer zal ze daarom nooit helemaal vertrouwen.

Het derde kenmerk is dat ze niet snel op eigen kracht winnen. Ze danken hun carriere aan een partijapparaat en de steun van de terugtredende leider. Dat maakt ze kwetsbaar. De pers zal ze vergelijken met hun grote voorganger en zich steeds hardop afvragen of de grote voorganger zijn opvolger wel echt steunt. Als Kok op een campagnebijeenkomst spreekt, schrijven de kranten ongetwijfeld dat hij Melkert in de schaduw zet. Als hij niet spreekt, wordt gespeculeerd over de vraag of Kok zijn handen van zijn opvolger heeft afgetrokken.

Tot slot laten ze allebei te veel zien wel erg graag te willen. Gore zijn heilige doel was tot president van Amerika te worden gekozen en niemand twijfelt eraan dat het doel van Melkert is premier van Nederland te zijn.

Die brandende ambitie leidt tot een verbetenheid die zich tegen henzelf keert – vooral als ze een wat meer ontspannen type als tegenkandidaat hebben. De PvdA is gewaarschuwd: Dijkstal lijkt erg op George Bush jr. Allebei zijn ze geen dossiervreters, geen grote intellectuelen, geen scherpe debaters, maar ze ogen prettig en hoeven ook minder hun gelijk te halen.

De voortekenen voor Melkert zijn ongunstig. Een stemmentrekker is hij nooit geweest. Als Tweede-Kamerlid kreeg Melkert nooit meer dan een handjevol voorkeursstemmen. Hij was een succesvol minister van Sociale Zaken, maar ook bij de laatste verkiezingen werden er opvallend weinig stemmen op zijn naam uitgebracht.

Nog zo’n omen: enkele weken geleden vroeg ik u te kiezen wie u als premier zou willen hebben. U kreeg de keuze uit drie kandidaten. Maar de anarchistische Parool-lezer liet zich niet in dit keurslijf dwingen. In totaal kregen twaalf andere kandidaten een stem. Geen lezer kwam op het idee de naam van Melkert te noemen. Marcel van Dam (die ik voorstelde als lijsttrekker van Leefbaar Nederland) was de nipte winnaar, gevolgd door Henk Westbroek, Hans Dijkstal en Tineke Netelenbos.

PS

Hoe vangt koe Melkert toch nog een haas als hij lijsttrekker mocht worden? Als u suggesties hebt, stuur die dan naar: mzonneveld@parool.nl

Binnenlandse politiek ; Politieke partijen ; Politiek en Staat ; Binnenlandse Politiek

Deel deze pagina: